Η ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων στον τομέα των έργων βιοαερίου είναι αναγκαία για τη διεύρυνση της διείσδυσης της τεχνολογίας βιοαερίου στην Ελληνική Οικονομία με δεδομένο ότι το ισχύον Επενδυτικό Πλαίσιο περιορίζει σημαντικά την προσπάθεια ανάπτυξης νέων έργων βιοαερίου.

Παλαιότεροι Αναπτυξιακοί Νόμοι

Οι προηγούμενοι Αναπτυξιακοί Νόμοι (Ν. 2601/98, Ν. 3299/2004, Ν. 3908/2011) αποτέλεσαν την κινητήρια ατμομηχάνη για τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση πλήθους επενδυτικών σχεδίων, τα οποία δραστηριοποιήθηκαν στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) την τελευταία εικοσαετία. Ενδεικτικό αυτού του γεγονότος, σύμφωνα με τα στοιχεία ανακοίνωσης του Υπουργείου Οικονομίας & Ανάπτυξης (Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων, Μάρτιος 2017), το άθροισμα των επενδύσεων στους τομείς της Ενέργειας και των Ξενοδοχειακών Μονάδων κάλυψαν το 46,5% των επενδυτικών σχεδίων και 72,2% του εγκεκριμένου προϋπολογισμού του συνόλου των υπαχθέντων επενδυτικών σχεδίων στα πλαίσια του Αναπτυξιακού Νόμου 3908/2011. Το στοιχείο αυτό αποδεικνύει την επίτευξη της μεγάλης διείσδυσης των επενδύσεων σε μονάδες ΑΠΕ στην Ελληνική Οικονομία τα τελευταία χρόνια. Τα υπαχθέντα επενδυτικά σχέδια στα πλαίσια των παλαιών Αναπτυξιακών Νόμων που δραστηριοποιούνται στον τομέα των Α.Π.Ε.
επικεντρώθηκαν κατά κύριο λόγο στην κατασκευή Αιολικων Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φωτοβολταϊκών Πάρκων, ενώ ελάχιστα επενδυτικά σχέδια υλοποιήθηκαν στον τομέα της παραγωγής βιοαερίου και της βιομάζας. Κίνητρο για την υλοποίηση κυρίως Φ/Β Πάρκων και Αιολικών Σταθμών στην Ελλάδα αποτέλεσε αφενός μεν η δυνατότητα υψηλής αποζημίωσης των παραγωγών μονάδων ΑΠΕ για την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας όπως προβλεπόταν βάσει των διατάξεων του Ν. 3468/2006, η οποία απορροφόταν στο σύνολό της από τον Διαχειριστή του Δικτύου, αφετέρου δε η ευκολία εξασφάλισης της πρώτης ύλης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, δηλαδή την ηλιακή ακτινοβολία και το αιολικό δυναμικό, δηλαδή πηγές ενέργειας που παρέχονται σε αφθονία στην Ελλάδα.

Σε αντίθεση με τους Αιολικούς Σταθμούς και τα Φωτοβολταϊκά Πάρκα, οι μονάδες παραγωγής βιοαερίου προσομοιάζουν στη λειτουργία κλασικών βιομηχανικών μονάδων. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την καύση βιοαερίου απαιτεί την εξασφάλιση σημαντικών ποσοτήτων από πρώτες ύλες και την κατασκευή των υποδομών για τη μακροχρόνια αποθήκευσή τους, προκειμένου να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία του σταθμού παραγωγής βιοαερίου και η σταθερή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Συνήθεις πηγές για την παραγωγή βιοαερίου είναι τα απόβλητα των κτηνοτροφικών μονάδων (λ.χ. βουστάσια, χοιροτροφεία κ.α.), τα απόβλητα των βιομηχανικών μονάδων επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων, οι ενεργειακές καλλιέργειες και τα προϊόντα της φυτικής αγροτικής παραγωγής (λ.χ. ενσίρωμα καλαμποκιού, βρώμης, κλπ.). Ενδεικτικό της απαίτησης μεγάλων ποσοτήτων από πρώτες ύλες είναι ότι για τη λειτουργία μίας μονάδας παραγωγής βιοαερίου από απόβλητα βουστασίου (μείγμα υγρών και στερεών κοπράνων) η οποία τροφοδοτεί μία μικρή μονάδα ηλεκτροπαραγωγής ισχύος 50 kW, απαιτείται η αναερόβια χώνευση 4.000 – 5.000 τόνων αποβλήτων βουστασίου ετησίως.

Νέος Επενδυτικός Νόμος 4399/2016

Από τον Ιούνιο του 2016 έχει τεθεί σε ισχύ ο νέος Επενδυτικός Νόμος 4399/2016, ο οποίος έχει περιορίσει την ενίσχυση των επενδυτικών σχεδίων που δραστηριοποιούνται στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε σχέση με τους παλαιότερους
Αναπτυξιακούς Νόμους. Συνοπτικά, ο νέος Επενδυτικός Νόμος ενισχύει κατ’ εξαίρεση τα ακόλουθα επενδυτικά σχέδια στον τομέα παραγωγής, διανομής και υποδομών ενέργειας (παράγραφος 4α, άρθρο 7, Ν. 4399/2016, ΦΕΚ 117/Α/22.06.2016):

• Μικροί Υδροηλεκτρικοί Σταθμοί
• Μονάδες συμπαραγωγής ενέργειας υψηλής απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) από Α.Π.Ε.
• Υβριδικοί σταθμοί Α.Π.Ε. στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά (ΜΔΝ)
• Παραγωγή θερμότητας /ψύξης από Α.Π.Ε.
• Ενεργειακά αποδοτικά συστήματα τηλεθέρμανσης – τηλεψύξης
• Παραγωγή αειφόρων βιοκαυσίμων όπως είναι λ.χ. το βιοαέριο

Ειδικότερα για την παραγωγή αειφόρων βιοκαυσίμων όπως είναι το βιοαέριο προβλέπονται τα ακόλουθα στην περίπτωση της παράγραφου 4α, άρθρο 7, Ν. 4399/2016: «Παραγωγή αειφόρων βιοκαυσίμων τα οποία δεν είναι βασιζόμενα σε εδώδιμα φυτά και δεν υπόκεινται σε υποχρέωση εφοδιασμού ή ανάμειξης, σύμφωνα με το άρθρο 41 Γ.Α.Κ. (αριθ. 651/2014 Γενικός Απαλλακτικός Κανονισμός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), καθώς και μετατροπής υφιστάμενων μονάδων παραγωγής βιοκαυσίμων βασιζόμενων σε εδώδιμα φυτά σε μονάδες παραγωγής αειφόρων βιοκαυσίμων, τα οποία δεν βασίζονται σε εδώδιμα φυτά και δεν υπόκεινται σε υποχρέωση εφοδιασμού ή ανάμειξης, σύμφωνα με το άρθρο 41 Γ.Α.Κ.».

Από τις διατάξεις του Ν. 4399/2016 συνάγεται ότι ενισχύονται οι δαπάνες για την προμήθεια του εξοπλισμού για τις μονάδες παραγωγής αειφόρων βιοκαυσίμων, συμπεριλαμβανομένου και του βιοαερίου, αλλά δεν είναι επιλέξιμες οι δαπάνες για την προμήθεια του εξοπλισμού για το τμήμα της ηλεκτροπαραγωγής. Ως προς το τμήμα της ηλεκτροπαραγωγής, ο Ν.4399/2016 προβλέπει μεν την ενίσχυση
μονάδων συμπαραγωγής ενέργειας υψηλής απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) από Α.Π.Ε., αλλά είναι ασύμφορο δε γιατί σε αυτή την περίπτωση ο παραγωγός θα αποζημιώνεται με πολύ χαμηλότερη τιμή πώλησης. Βάσει του Ν. 4414/2016 (ΦΕΚ 149/Α/09.08.2016) περί νέου καθεστώτος στήριξης μονάδων ΑΠΕ, η πώληση ηλεκτρικής ενέργειας για μονάδες βιοαερίου με εγκατεστημένη ισχύ < 3 MW και > 3 MW αποζημιώνεται με 225 €/MWh και 204 €/MWh, αντιστοίχως. Στην περίπτωση μονάδων ΣΗΘΥΑ χαρακτηριζόμενες από τον Ν. 4414/2016 ως Λοιπές ΣΗΘΥΑ η αποζημίωση της ηλεκτροπαραγωγής είναι 85 €/MWh.

Επισημαίνεται ότι μέχρι την παρούσα χρονική περίοδο έχουν προκηρυχθεί τον Νοέμβριο 2016 ο 1ος κύκλος των Προκηρύξεων καθεστώτων ενισχύσεων του Ν. 4399/16 («Γενική Επιχειρηματικότητα»,«Νέες Ανεξάρτητες ΜΜΕ», «Ενισχύσεις Μηχανολογικού Εξοπλισμού» και «Επενδύσεις Μείζονος Μεγέθους»), τον Δεκέμβριο 2017 ο 2ος κύκλος της Προκηρύξης καθεστώτων ενισχύσεων «Γενική Επιχειρηματικότητα» και τον Απρίλιο 2018 ο 2ος κύκλος των Προκηρύξεων καθεστώτων ενισχύσεων «Νέες Ανεξάρτητες ΜΜΕ» και «Ενισχύσεις Μηχανολογικού Εξοπλισμού». Σε όλες τις προαναφερθείσες προκηρύξεις δεν συμπεριλήφθηκαν στα ενισχυόμενα επενδυτικά σχέδια οι προαναφερθείσες εξαιρέσεις στον τομέα παραγωγής, διανομής και υποδομών ενέργειας (παράγραφος 4α, άρθρο 7, Ν. 4399/2016), όπου συμπεριλαμβάνεται η περίπτωση της παραγωγής αειφόρων βιοκαυσίμων. 

Εντός των επόμενων μηνών του 2018 αναμένεται η Προκήρυξη του 3ου κύκλου για τη Προκηρύξη Καθεστώτος ενίσχυσης «Γενική Επιχειρηματικότητα» στην οποία ενδεχομένως να συμπεριληφθούν οι δαπάνες για την παραγωγή αειφόρων βιοκαυσίμων.
Από τα ως άνω αναφερθέντα, προκύπτει ότι στην παρούσα χρονική περίοδο δεν υπάρχει η δυνατότητα ενίσχυσης έργων βιοαερίου στα πλαίσια του ισχύοντος Επενδυτικού Νόμου 4399/2016, γεγονός που δυσκολεύει τη χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων.

Προγράμματα Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης – ΕΣΠΑ

Εναλλακτικά του Επενδυτικού Νόμου, υπάρχει η δυνατότητα ένταξης της ενίσχυσης έργων βιοαερίου στο Πρόγραμμα «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2014 – 2020», και συγκεκριμένα στο Υπομέτρο 4.2: «Στήριξη για επενδύσεις στη μεταποίηση, εμπορία ή και ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων», που αναμένεται να λάβει χώρα μέσα στους επόμενους μήνες με την προκήρυξη νέας πρόσκλησης στους δυνητικούς δικαιούχους. Στο εν λόγω Πρόγραμμα ως επιλέξιμες δαπάνες θεωρούνται οι δαπάνες εξοπλισμού που εξυπηρετούν τη λειτουργία της μονάδας. Ο εξοπλισμός παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές για τις ανάγκες της επιχείρησης, εξοικονόμησης ύδατος, επεξεργασίας αποβλήτων και εξοικονόμησης ενέργειας δεν ενισχύεται ως μεμονωμένη δράση αλλά ως τμήμα της συνολικής παραγωγικής επένδυσης. Αναμένεται στους επόμενους μήνες να επαναπροκηρυχθεί το σχετικό πρόγραμμα.

Συμπερασματικά, είναι πρόδηλη η ανάγκη ενίσχυσης του ισχύοντος επενδυτικού πλαισίου προκειμένου να διευκολυνθεί η υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων στον τομέα των έργων βιοαερίου και εν γένει η διείσδυση της τεχνολογίας παραγωγής βιοαερίου, η οποία εκτός από τα οικονομικά οφέλη που θα επιφέρει στην Εθνική Οικονομία θα έχει περιβαλλοντικά οφέλη με τη μείωση του όγκου των αγροτοκτηνοτροφικών αποβλήτων προς απόρριψη λόγω της επεξεργασίας τους με αναερόβια χώνευση για την παραγωγή βιοαερίου.

Δρ. Κωσταντίνος Κατσικάρης | Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, Προϊστάμενος Περιβ/κών & Ενεργειακών Έργων ΑΙΓΙΣ Σ.Κ.